دوره نامزدی

دوره نامزدی چه دوره ای است و بهتر است چقدر طول بکشد و آیا لازم است دختر و پسر در این دوره محرم هم باشند؟

آغاز فرایند خواستگاری تا قبل از عقد را دوره نامزدی می گوییم برخلاف عامه مردم که از لحظه عقد دائم تا عروسی را دوره نامزدی می خوانند.
براساس حقوق مدنی، نامزدی مدت ندارد و تا زمانی که یکی از دو نفر، آن را به هم نزده است، باقی خواهد ماند.

مدت نامزدی در افراد متفاوت است، در ازدواج های فامیلی و آشنایان به جهت شناخت افزون تر پیشین، زمان کمتر، و در ازدواج با غریبه، زمان بیشتری نیاز است.

هر قدر ابهامات در جلسات گفت و گوی دو طرف کمتر، و آرای آنان روشن تر باشد، طبیعی است که دوره نامزدی کمتر طول می کشد(منتظر مجموعه مباحث و سوالات در هر سه جلسه گفت و گوی طرفین در زمان خواستگاری، در روزهای اینده باشید).

نکته مهم این است که در ازدواج نباید شتابزده عمل کرد؛ بنابراین ممکن است دوره نامزدی، یک تا سه ماه هم طول بکشد و اشکالی ندارد. طولانی کردن بی دلیل دوره نامزدی مطلوب نیست؛ زیرا ممکن است دختر و پسر خسته شوند و به سبب گفت و گوهای تکراری و بی اهمیت، دچار تردید و تزلزل در انتخاب شوند.

ایجاد محرمیت موقت در دوره نامزدی، منع شرعی ندارد؛ اما به چند دلیل آن را مطلوب نمی دانیم. اشکالی ندارد که دختر و پسر با هم محرم نباشند و با رعایت و حفظ ضوابط شرعی، فرایند خواستگاری را انجام دهند.

1. صیغه محرمیت موقت، نوعی تعهد ایجاد می کند و ممکن است باعث شود دو طرف از اصول خود دست بردارند؛

2. صیغه محرمیت موقت، باعث ایجاد علاقه شدید می شود که همان نگرانی پیش گفته را پدید خواهد آورد؛

3. در صورت منتهی نشدن نامزدی به ازدواج، پرونده دختر، سیاه و در خواستگاری های بعدی با مشکل مواجه می شود؛

4. در صورت نرسیدن به ازدواج، مادر دختر تا ابد با آقا پسر محرم می شود؛

آرایش در خواستگاری

آیا می شود در جلسه خواستگاری برای زیبایی بیشتر، آرایش کرد؟

در فقه شیعه، بحثی به نام تدلیس وجود دارد که به معنای پنهان کردن عیب است. اگر آرایش دختر در جلسه خواستگاری به قصد پنهان کردن عیب خود باشد، تدلیس شمرده می شود و حرام است و اگر با این کار، یکی از عیب های فتگانه باطل کننده عقد، یعنی پیسی را بپوشاند، عقد نیز باطل می شود. افزون بر این، آرایش باعث می شود که صورتش زینت داشته باشد و نگاه کردن به دست و صورت به قصد لذت یا در صورتی که زینت داشته باشد، جایز نیست و برای مؤمنی که نمی خواهد مرتکب حرام شود، مانعی برای دیدن صورت دختر ایجاد می کند و او را در شناخت و انتخاب آگاهانه دچار مشکل خواهد ساخت.

توصیه می شود در خواستگاری آرایش نکنید تا خواستگار، چهره واقعی شما را ببیند و آگاهانه برگزیند و بعد از ازدواج با آرایشی که می کنید، زیبایی بیشتر و در نتیجه جذابیت افزون تری برایش خواهید داشت.  

پوشش در خواستگاری

در جلسه خواستگاری چه نوع پوششی مناسب است: چادر یا مانتو؟

با توجه به این که خواستگار باید شما را همان گونه که هستید ببیند، سعی کنید آن گونه لباس بپوشید که همیشه هستید؛ ینی اگر چادری هستید با چادر(طبیعی است که خانم چادری، در جلسه خواستگاری با چادر مشکی ظاهر نمی شود و با چادر روشن حضور می یابد که همین حرکت، به معنای چادری بودن او است.) و اگر مانتویی هستید، با مانتو حاضر شوید (این مسأله در مورد عینک هم صادق است؛ یعنی اگر عینکی هستید، با همان عینک حاضر شوید.)؛البته دختر و پسر برای شناخت نوع پوشش یکدیگر و جزئیات آن (میزان پوشش) در اجتماع، به دیدن وضعیت همدیگر در جلسه خواستگاری بسند نمی کنند و در جلسه اول گفت و گو از یکدیگر در این باره سؤال  خواهند کرد.

گذشته از مسأله نوع حجاب، در انتخاب رنگ لباس (چادر یا مانتو) دقت کنید و قبل از خواستگاری، رنگ های مناسب را امتحان کرده، از اعضای خانواده نظر بخواهید. یادتان باشد که نخستین دیدار، تأثیرگذار است. آقا نیز باید در مورد پوشش خود دقت کند. استفاده از لباس های جلف (حتی اگر در زندگی اجتماعی خود چنین پوششی دارد) برای جلسه خواستگاری مناسب نیست. بهتر است در جلسه خواستگاری، لباس رسمی تر و البته ساده و راحت بپوشد و درباره پوشش اجتماعی اش در جلسه اول گفت و گو با دختر سخن بگوید.

رفتار خواستگاری

من نمیدانم در جلسه خواستگاری باید چگونه رفتار کنم که حمل بر غرور و خشکی نشود و در عین حال به شأن و جایگاهم نیز لطمه ای نخورد.

در جلسه خواستگاری، چه دختر و چه پسر باید رفتاری متعادل داشته باشند. هرگونه افراط و تفریط (زیادی و کاستی) در رفتار نادرست است. در آموزه های دینی ما تأکید بسیاری بر اعتدال در رفتار شده است.

قرآن کریم: وکذالک جعلناکم امة وسطا.(بقره، آیه 143)

و این گونه شما را امتی متعادل قرار دادیم.

رسول خدا(ص):

بهترین کارها، متعادل ترین آن ها است.

امام علی(ع):

راست و چپ گمراهی است و جاده (درست) همان راه وسط است.

ترشرویی و سکوت مطلق ددختر جالب نیست؛ همان گونه که خنده رویی و سخن گفتن زیاد او وب نیست. لبخندی موقرانه بر لب دختر، چیزی از ارزش او نمی کاهد. خنده های بلند است که به جایگاه او لطمه می زند؛ افزون بر این که براساس فتاوای مراجع تقلید، خنده های بلند دختر در صورتی که باعث تحریک نامحرم شود، جایز نیست؛ پس رفتار شما باید آمیزه ای از متانت و صمیمیت باشد.

در رفتار و حرکاتتان (راه رفتن، سخن گفتن و چیز خوردن) عجله نکنید که از بهای شما می کاهد.

پسر هم باید رفتاری متعادل داشته باشد. گشاده رویی بسیار پسندیده است(المومن بشره فی وجهه و حزنه فی قلبه) شادی مومن در چهره و ناراحتی اش در دل او است. اما شوخی های نسنجیده درست نیست و ممکن است در جلسه خواستگاری به خانواده دختر بر بخورد.

براساس آموزه های دینی ما، ایجاد سرور و شادی در دل مومنان ثواب دارد؛ اما به دلیل حساسیت جلسه خواستگاری توصیه می شود، از این کار بپریزید.

آداب خواستگاری

آیا جلسه خواستگاری آداب خاصی دارد؟ چه نکاتی خوب است در آن رعایت شود؟

 زمانی که خانواده خواستگار، صدای زنگ منزل دختر را می زنند، باید مراقب رفتار و سخنان خود باشند؛ ممکن است از پنجره یا در بازکن تصویری تحت نظر باشند! در این هنگام، خانواده دختر در را به سرعت باز نکنند ک نشانه عجله و اشتیاق آنان است و جالب نیست؛ البته زیاد هم آنان را پشت در معطل نگذارید که نوعی بی احترامی به شمار می رود.

خانواده دختر باید جلو در حاضر شده، میهمانان را راهنمایی کنند و اگر دسته گلی آورده اند(آوردن دسته گل که لازم هم نیست بسیار گرانقیمت باشد، اثر روانی بسیار خوبی دارد)، آن را بگیرند و پس از قرار دادن در گلدان مناسبی در معرض دیدشان قرار دهند.

 در بسیاری از خانواده ها، دختر خانم به استقبال خانواده پسر نمی آید و در برخی خانواده ها به استقبال می آید و پس از احوالپرسی مختصری جمع را ترک می کند و بعد با سینی چای یا شربت وارد می شود.هر کاری از جمله احوالپرسی بسیار گرم و زیادخودمانی شدن دختر،خلاف شأن او است و احتمال برداشت نادرست وجود دارد.

پس از آمدن خانواده پسر، خانواده دختر آنان را در بالای مجلس می نشانند و خود در پایین مجلس می نشینند. بهتر است پس از سکوتی که مجلس را فرا می گیرد، مادر دختر سکوت را بشکند و خوشامد بگوید.

بهتر است از خانواد پسر، کسی که بیان شیواتری دارد، آغاز کننده باشد؛ زیرا در این لحظه، همه به او توجه خواهند کرد.
در جلسه خواستگاری، قبل از طرح اصل مطلب و گفت و گوی دختر و پسر که از همه مهمتر است(در پستهای بعدی در این زمینه مطالبی را خواهم گذاشت)بهتر است از مسائل روزمره مانند گرما و سرمای هوا، ترافیک و آلودگی هوا و .... صحبت شود. گفت و گو درباره مسائل اعتقادی و سیاسی ممکن است فضا را بی دلیل متشنج کند.

گفت و گو در زمینه اعتقادات و سیاست مربوط به خود دختر و پسر است.

در مراسم خواستگاری از شیرینی تر استفاد نکنید؛ چون خوردن آن سخت است. شیرینی خشک و کوچک مناسب تر است. میوه نیز بهتر است چیزهایی شبیه سیب و خیار باشد، نه انار و پرتقال و هندوانه که به سبب آبدار بودن ممکن است باعث کثیف شدن دست و صورت و لباس شوند.

بکوشید از تشریفات خواستگاری بکاهید. نه دسته گل های گرانقیمت به پسر بها می دهد و نه پذیرایی های غیرعادی و پر خرج،ارزش دختر را بالا می برد. در مواردی ممکن است برداشت های خوبی هم از این رفتارها نشود.

خواستگاری رسمی

در خواستگاری رسمی چه نکاتی را باید رعایت کرد تا به شکلی مناسب برگزار شود؟

پس از تعیین زمان خواستگاری، خانواده پسر باید سروقت حضور یابند و اگر به هر دلیلی ممکن است تأخیری پیش آید، به خانواده دختر اطلاع دهند.
خانواده دخترنیز باید در زمان تعیین شده آماده باشند و کارهای لازم را به تأخیر نیندازند تا با آرامش کامل از خانواده پسر پذیرایی کنند.

قرار خواستگاری باید زمانی گذاشته شود که افراد آرامش داشته باشند؛ بنابراین در زمان مناسبی از شب که همه از کار فارغند و در روزی تعطیل( و ترجیحا مبارک) و هوایی مناسب، بهتر است.

امام باقر (ع) از خواستگاری در هوای گرم نهی فرموده و امام علی (ع) روز جمعه را پیشنهاد داده که هم روز تععطیلی کارهای روزمره و هم مبارک است.

حضور کودکان کوچک و صدای تلویزیون یا پخش موزیک ممکن است فضای جلسه خواستگاری را شلوغ کند و آرامش بزرگترها را از بین ببرد؛ بنابراین، بهتر است کودکان حضور نداشته باشند و تلویزیون و پخش خاموش باشند.

خواستگاری حتما باید در خانه دختر خانم برگزار شود و پایین بودن محله و کوچک بودن منزل نمی تواند توجیه کننده تغییر محل خواستگاری باشد، مگر اینکه دلیل خاصی از جمله تعمیر منزل و ... وجود داشته باشد.
در خواستگاری رسمی، اعضای اصلی خانواده(پدر، مادر، خود شخص و خواهر و برادر بزرگتر متأهل) حضور می یابند. حضور دیگر نزدیکان(پدر و مادر بزرگ، عمو، عمه، دایی و خاله، عروس ها و دامادها و ...) در جلسه خواستگاری ضرورت ندارد. از آنها می توانید در جلسه بله برون که جلسه نهایی و رسمی خواستگاری است، دعوت کنید.

دلیل تأکید بر حضور اعضای اصلی خانواده در خواستگاری، پنهان ماندن آن است تا در صورت منتفی شدن، مشکلی را برای دو خانواده به ویژه خانواده دختر ایجاد نکند و افکاری از قبیل ((اسم یا عیب روی دختر مردم گذاشتند و رفتند)) منتفی شود که البته نباید چنین افکاری اصلا وجود داشته باشد.

گام نخست در خواستگاری

گام نخست در خواستگاری، کدام است و اقدام به چه شکلی پیامدهای منفی دارد؟

گام نخست اصولی در خواستگاری، قرار خواستگاری از طرف مادر(در صورت فقدان مادر، کسی مانند خواهر بزرگتر، مادربزرگ یا خاله که جای مادر را پر کرده اند.) پسر است که باید پس از تحقیقات اولیه صورت گیرد. تحقیقات مختصر قبل از قرار، لازم است تا پس از خواستگاری به علت نبودن ملاک های اولیه مورد نظر خانواده پسر در دختر، مجبور به گفتن پاسخ منفی نشوند. خواستگاری های نسنجیده و پاسخ منفی پسر، آثار روحی نامطلوبی بر دختر می گذارد.

قرار ملاقات با مادر دختر و در صورت فقدان مادر، با کسی که جایگزین او است، گذاشته می شود.

خواستگاری به هر شکلی جز این آغاز شود، پیامدهای منفی خواهد داشت.
خواستگاری پسر از دختر در محیط کار یا تحصیل و یا خیابان، در شأن دختر نیست(رجوع به پست های مربوط به شیوه های نادرست ازدواج).

خواستگاری دختر از پسر، چند مشکل جدی را ایجاد می کند(رجوع به پست های مربوط به شیوه های نادرست ازدواج).

خواستگاری مادربزرگ بدون هماهنگی با نوه خود و خانواده اش، واقعی نیست و نمی توان به آن اطمینان کرد.
واسطه کردن عمه و خاله و همسایه، از ترس شنیدن پاسخ منفی درست نیست؛ زیرا ممکن است به طور غیر واقعی (بعلت حسادت، خواستگاری دختر برای پسر خود و...) از طرف دختر به خانواده پسر پاسخ منفی بدهند.

قرار ملافات مادر با دختر در بیرون از منزل، خلاف شأن دختر است(تقاضای ملاقات پسر به وسیله پدر دختر در خیابان، پارک یا داخل خودرو قبل از اجازه خواستگاری، به غرور او لطمه می زند و ممکن است در صورت سرگرفتن وصلت، در زندگی زناشویی عقده گشایی کند. در صورتی که پدر دختر تمایل دارد پسر را قبل از خواستگاری از نظر ظاهری ببیند، در محیط کار، تحصیل و ... می تواند او را مشاهده کند.).

اگر مادر مایل است پیش از خواستگاری، دختر را از نظر ظاهری ببیند می تواند بدون اطلاع دختر، او را در محل تحصیل، محل کار، محافل و مجالس و حتی در خیابان از دور مشاهده کند.
 

در گفتگوی اولیه تلفنی برای قرار ملاقات، سوال درباره جزئیات لازم نیست، بلکه درباره مسائل کلی و اصولی از قبیل وضعیت خانواده از جهت اعتقادی و فرهنگی و درباره سن، تحصیلات، وضعیت شغلی، شهر محل زندگی و مسأله خدمت نظام وظیفه صحبت می شود.

گفتن بیماری حاد یا خاص و ازدواج پیشین، در تماس تلفنی لازم نیست، زیرا جزو مسائل خصوصی دختر و پسر است و پس از خواستگاری و در صورت توافق کلی، در پایان جلسه اول گفت و گو مطرح می شود.
مطلوب این است که مادر دختر-گرچه از قبل با دختر خود از جهت ملاک ها و معیارها هماهنگ شده باشد- فرصتی بخواهد تا مسأله را با دختر خود در میان بگذارد و بعد برای مادر پسر وقت ملاقات تعیین کند. این رفتار، هم شأن دختر را بالاتر می برد و هم فرصتی برای تحقیقات اولیه به خانواده دختر میدهد.